Zoran Kalaba bouwt al een leven lang wielen. Hij is overtuigd van kwaliteit. “Een goed wiel gaat niet kapot. Een goed gebouwd wiel bedoel ik dan. En een hoge prijs wil niet zeggen dat een wiel beter is.” Wielmaak-lessen van de specialist achter BikeXperto.

Een sobere werkplaats op een industrieterrein, een man in gewone werkkleding, zonder opsmuk, met handen die jarenlang sleutelen laten zien. Hij oogt eerder als een Franse ‘Garagist’ dan als een CEO van een al jaren bestaande zaak. Zoran Kalaba, 64 jaar. Zijn naam verraadt een zuidelijke afkomst en als je hem ernaar vraagt krijg je in het Engels een bijzonder levensverhaal (zie het kader hieronder).

Van wielrenner in Macedonië tot mechanieker in Zuid-Afrika

Zoran werd in Strumitza – toen nog in Joegoslavië – geboren. Daar groeide hij op, ging fietsen en wielrennen bij de plaatselijke vereniging, bleef fietsen maar besloot later op 40-jarige leeftijd toch te vertrekken. Rond zijn 40^e moest hij het leger weer in nadat Macedonië onafhankelijk werd. Zijn vader waarschuwde hem voor de desastreuze jaren die zouden volgen in de regio. Zoran vertrok naar Pretoria. In Zuid-Afrika begon hij ‘Wheels of Zoran’ en werd hij ook een soort manusje van alles bij diverse wielerteams; van coaching tot mecanicien. Uiteraard hoorde daar ook het bouwen van wielen bij; dat werd toen nog volop gedaan. In Zuid-Afrika leerde hij zijn Nederlandse vrouw kennen en werd zoon Milan geboren (nu een gerespecteerd tenniscoach). In 2000 vertrok de familie naar Nederland.

Wielen voor particulieren en fietsfabrikanten

In 2002 richtte Zoran in Assen BikeXperto op. Hij begon met het bouwen van wielen. “Voor particulieren maar zeker ook voor fietsmerken. Een van de eerste merken was Santos. Hun trekking- en vakantiefietsen zijn vaak pakezels. Een goed stel wielen is dan een absolute noodzaak om niet ergens in Zuid-Amerika te stranden.”

Naast zijn werk als wielenmaker was Zoran soms ook werkzaam als mecanicien. Onder andere bij Skill-Moser. “Via via kwam toen Henk Schipper bij mij. Hij werkte bij Veltec, maar dat ging halverwege de jaren 2000 failliet. Henk begin in 2006 Fast Forward in Zwolle en we gingen samenwerken. Fast Forward was een merk dat zich specialiseerde in de ontwikkeling, fabricage en distributie van carbon fietswielen voor racefietsen in het allerhoogste segment van de markt.” Mooi, want zo kon Zoran zijn kennis omzetten in ‘high end’ wielen. Hij bouwde zeker 2.000 stuks waar heel trots ‘handbuilt in Holland by Zoran’ op stond. “Prima voor Henk en meteen goede reclame voor mij.”

Een goed imago zegt niet dat een wiel goed is

Alleen kwam er aan de samenwerking een eind omdat – zo vertelt Zoran – “de productie omhoog moest en de kwaliteit tijdelijk achter uit ging doordat anderen de wielen gingen bouwen en andere standaards hanteerden. Dat wilde ik niet.” De hoge prijs van Fast Forward wielen? “Je moet rekening houden met garantie. FFWD wordt wereldwijd verkocht en je ziet niet welke dealer welk wiel aan welke klant verkoopt. Daarnaast is een FFWD-wiel ook zo gewild dat het nagemaakt wordt. Leuk voor het imago, maar desastreus voor het merk. Een goed imago wil niet zeggen dat het een goed wiel is.”

Uitsluitend wielen op bestelling

Zo komen we waar Zoran eigenlijk naar toe wil. “Ik bouw eigenlijk alleen wielen op bestelling. Ik ben ruim drie uur met een setje bezig. Ik bouw wielen voor racefietsen, cyclocross, MTB’s en vakantiefietsen. Daarnaast repareer ik wielen. Als bijvoorbeeld een rijder zijn velg heeft gecrasht, dan kan ik voor een nieuwe velg zorgen en inbouwen.”
Per jaar bouwt Zoran zo’n 300 sets. “Niet veel, maar elke set wordt met aandacht geproduceerd. Kijk, het is nogal een verschil of je een setje bouwt voor een 70 kilo lichte klimmer of een sprinter van 100 kilo. Mijn uitgangspunt is eigenlijk nog steeds 36 spaken voor en 36 spaken achter. Dan is het sowieso altijd goed. De klimmer die een lichter wiel wil, kan ik een setje met 24 spaken voor en achter bezorgen.”
Zoran werkt vooral met velgen van Mach 1, Velocity en H+Son. “Mavic was vroeger groot, maar ze doen eigenlijk niks meer met losse velgen. En de Ryde velgen (opvolger van Rigida) zijn soms goed, maar er waren ook sets die niet voldeden.”

Naven en spaken van de beste merken

Bij de naven en spaken kiest hij ook voor de merken waar hij door de jaren heen goede ervaringen mee heeft. “Spaken van Sapim en DT Swiss, naven ook van DT Swiss en natuurlijk Shimano, Campagnolo en Hope, Novatec en Royce.” Zoran werkt ook met hoge carbon velgen. “Ik laat speciale carbon velgen in Taiwan maken. De spaken pas ik aan.” Aanpassen wil zeggen: hij heeft een machine waarmee hij extra schroefdraad kan tappen op de spaak. “Hierdoor kan de nippel verder op de spaak geschroefd worden. En dat levert een sterker wiel op.” Spaakspanning checkt Zoran vooral handmatig, ook al gebruikt hij af en toe gereedschap om het extra te controleren.

Schijfremmen vragen meer en dikkere spaken

Wielen met schijfremmen? “Ik gebruik eigenlijk vooral dezelfde velgen als bij de modellen voor velgremmen. Maar dan zonder remoppervlak.” Het inspaken van deze velgen gaat net wat anders. “Een wiel voor velgremmen wordt zowel links als rechts hetzelfde belast als je remt; de remblokken komen links en rechts tegen de velg aan. Bij een schijfremwiel is de belasting anders; als je remt komt er aan de kant van de schijfrem veel meer kracht’. Dus aan die kant komen dan ook meer spaken. 16 stuks en dan 8 aan de andere kant. En dikkere.” Wat volgt is een uitgebreide les in het verschil tussen ‘plain’ en ‘butted’ spaken.

Handgemaakte wielen; daar blijft vraag naar

Hoe komt hij aan zijn klanten? “Mond tot mond vooral. Ik bouw voor consumenten maar zeker ook voor winkels. Ik steek er de tijd in die een detaillist vaak niet heeft. Daarnaast zijn er niet zoveel concurrenten; in Nederland zijn dat eigenlijk alleen Handgespaakt.nl in Limburg en Bikeboosting.nl in Brabant.”

“Ik ben ervan overtuigd dat er altijd vraag naar handgemaakte wielen zal zijn. Kijk, een goed setje wielen met aluminium velgen heb je al voor zo’n 400 euro. Ik bouw ook wielen waar ik achter sta en ik sta ook in voor de garantie. Ik geef twee jaar garantie op spaakbreuk. Als er een probleem is met een wiel dat ik heb gebouwd, los ik het op. Een goed wiel gaat niet kapot. Een goed gebouwd wiel bedoel ik. Heel simpel. Er zijn natuurlijk ook wielsets van 2.500 euro. Een hoge prijs wil niet zeggen dat het een beter wiel is; het zijn vooral de marketingkosten die de prijs opdrijven.” En alsof hij een typische Franse garagist is veegt hij zijn handen schoon aan een doek…